Digitalije 2022 VI - Društvene mreže, mediji današnjice

Vojvodjanski • Vlada Jovanović • 23. decembar 2022. • 11:30 •

Digitalje 2022 VI

U okviru stručog skupa "Digitalije 2022" posebnu pažnju je privuklo izlaganje posvećeno društvenim mrežama koje u se većoj meri preuzimaju ulogu medija. Odgovornost za pisanu reč, kritički odnos prema sadržaju koji nam se nudi na društvenim mrežama i posebno zaštita podataka o ličnosti bile su najvažnije teme drugog dana konferencije.

Svedoci smo ekspanzije društvenih mreža. Kao i svaka široko popularna platforma tako su i društvene mreže iznerile veliki porast kriminalnih aktivnosti usmerenih prema korisnicima. Privatnost je ugožena društvenim umrežavanjem na internetu. Upravo se kod društvenih mreža privatnost najdrastičnije, najkonkretnije i najčešće narušava. Razlog tome je činjenica da korisnici sami postavljaju lične informacije, podatke i materijal koji spada u domen privatnog, te ih potom dele drugim korisnicima. Na taj način oni nesvesno i direktno pružaju mogućnost da se njihovi lični podaci zloupotrebe.

Privatnost korisnika je narušena samom objavom bilo kojih informacija na društvenom veb sajtu jer one automatski pripadaju kompaniji i ostaju sačuvane na njenim serverima čak i kada korisnik ugasi nalog. Prihvatanje nepoznatih osoba za prijatelje, široko rasprostranjeno pojavom i razvojem društvenih mreža, predstavlja rizik za korisnika da njegovi lični podaci, koje deli samo sa prijateljima, budu iskorišćeni u različite svrhe. Privatni podaci kao što je imejl adresa mogu dospeti na spam liste, tako da korisnik prima mimo svoje volje elektronsku poštu koja je najčešće komercijalnog ili propagandnog karaktera.

Imajući u vidu da se društvene mreže uglavnom baziraju na ekonomskim principima poslovanja, tehnička platforma društvenih mreža je koncipirana tako da od korisnika prikuplja podatke neophodne za upoznavanje i komunikaciju sa drugima, ali i podatke koji se filtriranjem segmentiraju i koriste u marketinške svrhe. Pored toga, primećeno je da se lični podaci sa društvenih mreža koriste u cilju realizacije početnih faza kriminalnih aktivnosti, čiji nastavak se realizuje na klasičan način, u realnom svetu. Korisnici društvenih mreža, usled nedostatka edukacije u pogledu opasnosti kojima su izloženi, na svoje profile nepromišljeno ostavljaju informacije i multimedijalne sadržaje koji mogu biti zloupotrebljeni od različito motivisanih korisnika interneta. Osim što su izložena riziku od narušavanja lične privatnosti i zloupotrebe privatnih sadržaja, korisnici su izloženi riziku od političke ili ideološke manipulacije.

Sajber kriminalci koriste tehnike socijalnog inženjeringa i fišinga kako bi došli do ličnih podataka žrtve. Na ovaj način žrtve mogu da pretrpe značajne finansijske gubitke ili, u ozbiljnijim slučajevima, čak i gubitak „elektronskog identiteta“, koji biva iskorišćen za kriminalne ciljeve. Štetu pričinjenu krađom podataka, dakle, ne bi trebalo izražavati samo u finansijskom gubitku već i u gubitku psihičkog integriteta ličnosti, reputacije i kredibiliteta…

Projekat je sufinansiran sredstvima Pokrajinskog sekretarijata za kulturu, informisanje i odnose sa verskim zajednicama AP Vojvodine i Gradske uprave za privredu Grada Novog Sada. Stavovi u podržanom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.